لیست فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری و عامیانه قسمت 272

خایه ی چپ کسی بودن-به تمسخر: نزد کسی اعتبار و احترام داشتن

بله قربان-در حالت احترام در جواب مثبت می گویند-مجازا به معنی تملق است

جاده صلف کن-کسی که موانع را از سر راه بر می دارد-آلت دست

بیسار-فلان

بالای منبر رفتن پشت سر کسی-از کسی غیبت کردن-پشت سر کسی بد و بیراه گفتن

پس گوچه-کوچه ی کوچکی که به کوچه ی کوچک دیگری پیوسته باشد

بازده-محصولی که انسان یا ماشین در مدتی معین تولید می کند

خرابی بالا آوردن-کثافت کاری کردن-آلودن بستر یا لباس

دل رحم-مهربان

 

بی کتاب-بی پیر-کار دشوار-بی دین-کافر

این در و آن در زدن(برای انجام کاری کوشش بسیار کردن)

پاشنه بلند-کفش زنانه با پاشنه های بلند

پیاله فروشی-میخانه

چرند و پرند-پرت و پلا-حرف های مزخرف

دبه خایه-مبتلا به فتق بیضه

آش شله‌قلمکار-بی‌نظم و قاعده
اسم درگوشی(نام دوم فرد مسلمان که نام یکی از امامان است)
بازوبند-نواری که به نشانه ی معینی بر بازو می بندند

خوش حساب-خوش معامله-آن که بدهی خود را به هنگام بپردازد

 
پُک-هر بار کشیدن سیگار و چپق و از این نوع
 

خون کسی را به شیشه کردن-کسی را رنج و آزار بسیار دادن
 

دست بده داشتن-بخشنده بودن

حساب و کتاب-نگا. حساب کتاب

خوشمزگی-شوخی کردن-بذله گفتن
جِر دادن-پاره کردن-در مقام تهدید نیز می گویند

آپارتی-زن بی‌حیا و بدزبان-سلیطه-پاچه‌ورمالیده

دبه کردن-دبه در آوردن

روی کسی نشدن-خجالت کشیدن

ادا در آوردن-مسخرگی کردن-تظاهر کردن-تقلید کردن

آدم ثانی-حضرت نوح

ژتون-پولک فلزی یا پلاستیکی که به جای پول به کار می رود

روگیر کردن-در رودربایستی ناگزیر به انجام کاری کردن-نگا. روبند کردن

خوردنی-غذا-قابل خوردن

خاطر نشان کردن-یادآوری کردن-تذکر دادن

پا منبری کردن-دنبال حرف کسی را گرفتن-درباره ی سخن کسی توضیح دادن

زَوال-مست مست-لول

آفتاب به آفتاب-هر روز

آب دندان خوردن(حسرت خوردن)

چوبه ی دار-تیری که محکوم به مرگ را از آن می آویزند
بیرونی-مقابل درونی-جایی از خانه که مردان و خدمتگزاران مرد می نشینند

دیم کاری-کشاورزی دیم

پیچ خوردن-در خلاف جهت-حرکت کردن-پیچانده شدن استخوان

چایمان-سرما خوردگی

اسم شب(کلمه‌ی رمز برای عبور به هنگام شب)

حکایت-بسیار مهم-چیز عجیب

زمین خوردن-از دست دادن تعادل و به زمین افتادن-شکست خوردن در زندگی-شکست خوردن در کُشتی

 

دور از جناب ب-لانسبت

راحتی-دمپایی

خوردن حرف-نگا. حرف را خوردن

ته بساط-باقی مانده ی وسایل زندگی و کسب و کار

 

پس بودن هوا-خراب بودن اوضاع-نامناسب بودن وضعیت

پا بریده بودن-ترک آمد و رفت کردن

پُر کار-فعال-با پشتکار

زیر سبیل گذاشتن-تحمل کردن-به روی خود نیاوردن

ریسه رفتن-احتیار از دست دادن و پیچیدن نفس در گلو بر اثر خنده یا تاثر

الحق(به‌راستی، حقیقتن)

خیر باشد-پس از شنیدن خواب کسی به فال نیک به او می گویند

زبان زرگری-زبانی قراردادی که گروهی در میان خود بدان سخن گویند و دیگران آن را نفهمند

تریش-پارچه یا پوست بلند و باریک

 

 

خون کسی کثیف شدن-به شدن خشمگین شدن

چرخ کردن-دوختن با چرخ خیاطی-خرد کردن گوشت با چرخ گوشتی

پِخ کردن-با گفتن پِخ کسی را ترساندن

چرکمُرد-پر چرک و کثیف

دُنگ-سهم-حصه

آبگوشتی-بی‌ارزش-پیش پا افتاده

خم به ابرو نیاوردن-رنجی را تحمل کردن

افتادن توی پوست کسی-کسی را وسوسه کرد

زبر و زرنگ-چابک و فرز

زیر غربالی-دانه هایی که به مرغ و پرنده می دهند

بامبول در آوردن-حقه و کلک زدن

دسته کوک-ساعتی که از محل دسته کوک می شده است

دیوار را یک طرفه کاه گل کردن-یک طرفه قضاوت کردن

 

دستمال به دست-چاپلوس-متملق

حرامزاده-فرزند نامشروع-آدم بسیار زرنگ و مکار

پشم کسی ریختن-از قدرت و مقام افتادن

رنگ انداختن-رنگ دلخواه را پیدا کردن

 

 

دایی قزی-دختر دایی

تاتوله هوا کردن-به حیرت دچار کردن-به سکوت واداشتن

زن به مزد-دشنامی است به مردان فاسد

بُر زدن-مخلوط کردن ورق های بازی

چشم و ابرو-زیبایی چهره

دردر کردن-چو انداختن-شایع کردن

زور زدن-فعالیت زیاد کردن-به کار بردن زور و نیرو

ریغو-مردنی-ضعیف مزاج-کم مقاومت

افطاری(خوراکی که برای گشودن روزه می‌پزند)

خرناس-نگا. خُرخُر

دوا درمان-مداوا-معالجه

آواز دادن(خواستن)

ریق افتادن-ریغ افتادن
 

پرنده پر نزدن در جایی-جایی دور افتاده و خلوت بودن

 
بغل پر کن-دختر یا زن چاق
دانگی-انجام کاری با پرداخت سهم خود از هزینه ی آن

اشهد را گفتن(برای مرگ آماده شدن)

 

دول-آلت مردی به زبان کودکان

 

پی بردن-دریافتن-آگاه شدن

این در و آن در زدن(برای انجام کاری کوشش بسیار کردن)

 
این و آن را دیدن(برای انجام کاری از همه کمک گرفتن)
خرافاتی-آن که به خرافات باور دارد-عقب مانده
 

ترشرویی-بد خویی-اخمو بودن

دراز نوشتن-مطلب را طول دادن-طومار نوشتن

توپ علی گلابی زدن-بلوف زدن-بی پول سر قمار نشستن

چته ؟-تو را چه می شود ؟

روی تاب گذاشتن-سپردن شرط بازی به نفر سوم برای جر نزدن حریفان

خرده حساب-طلب مختصر-دشمنی قبلی
به هوس چیزی افتادن-مایل به چیزی شدن-به یاد چیزی افتادن و آن را خواستن
دستشویی-توالت-مستراح
خوشگل-دل پذیر-تو دل برو-زیبا

ریخت و روز-سر و وضع-شکل و حالت

به پول رساندن-فروختن

بار زدن-پر کردن وسیله ی نقلیه از بار-حمل کردن بار

پر کردن کسی-کسی را تحریک کردن

 
اوت کردن-بیرون انداختن-بیرون کردن

خدا را بنده نبودن-بی نهایت عصبانی بودن-کفران کردن

آفتابه‌آب‌کن(پست ترین نوکر)

 

رشوه گیر-رشوه خوار

ارواح بابات(به هنگام سرزنش برای ناکام شدن در کاری گفته می‌شود)

دوسیه-پرونده

آب را گل آلود کردن-برای سود خود کارها را به هم زدن

بد شیر-متقلب-بد جنس

زمین خوردن-از دست دادن تعادل و به زمین افتادن-شکست خوردن در زندگی-شکست خوردن در کُشتی
دیزی دِهناری-آدم بی ظرفیت و کم طاقت

آل آروادی-زن سخت بی‌حیا و بد‌رفتار

از آب روغن گرفتن-از هر اتفاقی بهره برداشتن

جانمی-کلمه ای که در مقام خوش آمد و تقدیر از کسی می گویند
خواب ماندن-دراز شدن خواب بر خلاف میل و به قراری نرسیدن

اهل دود(سیگاری)

 

دل و دماغ-دل و حوصله

 

راه حل آسپرینی-راه حل موقت و غیر اصولی

اهل کوفه(سست پیمان، بی‌وفا و غیرقابل اعتماد)

تقه زدن-کوبیدن چیزی با ضربات پیاپی چکش و مانند آن

بند بودن دست-گرفتار بودن-مشغول به کاری بودن و به کار دیگری نرسیدن

آب از آتش برآوردن(کار محال کردن)

 

زده-صدمه دیده-سوراخ شده-خراب

خجالت زده کردن-شرمنده کردن-خجالت دادن
برای هفت پشت کسی کافی بودن-از تحمل کسی خارج بودن-بسیار زیاد بودن

آدم کردن کسی(کسی را تربیت کردن، سواد آموختن)

از این شاخ به آن شاخ پریدن-دائمن از موضوع منحرف شدن و به مطالب فرعی پرداختن

دستگیر شدن-فهمیدن-متوجه شدن-بو بردن-عاید شدن-بازداشت شدن

بد آمدن-برخوردن به کسی-ناراحت شدن

زیر پوش-جامه ی زیرین

 
دست خوش !-آفرین
چاچول-حقه باز-شارلاتان

دشت کسی را کور کردن-اولین فروش کاسب را نسیه خریدن

پیش خور-از پیش گرفتن حقوق مقرری

 

اشکنک سرشکنک داشتن-با خطر همراه بودن

 

 

از چشم کسی دیدن-کسی را مسئول چیزی دانستن
آستین از چشم برداشتن(آشکارا گریستن)

خورش دل ضعفه داشتن-هیچ گونه خوردنی نداشتن

افتادن به گردن کسی(به کسی تحمیل شدن)

به گُه خوردن افتادن-با خفت از کرده ی خود پشیمان شدن

از پاشنه در آوردن(به هر گوشه و کنار سر کشیدن)

دست به دل کسی گذاشتن-با یادآوری خاطره ای دل کسی را اندوهگین کردن

 

ته نشست-رسوب

آب چشم گرفتن(ترسانیدن، به گریه انداختن)

تزریقات چی-کسی که کارش تزریق آمپول است

دریده-وقیح-بی شرم-پر رو

از آن نمد کلاهی به کسی رسیدن(بهره بردن از چیزی، نصیب بردن)

دم خود را روی کول گذاشتن-گریختن-شکست خورده رفتن
چه کشکی چه پشمی !-در هنگام انکار گفته می شود
تلیت کردن-خیساندن نان در غذاهای آبکی

بانی خیر-نیکوکار-کسی که اثر خیر از خود بجا گذاشته است
رسیدگی کردن-سرکشی و وارسی کردن

از رو رفتن(خجالت کشیدن، از میدان به‌در رفتن)

ازخودراضی(متکبر، خود پسند)

خودی-آشنا

بد نما-بد منظر-بد نمود-زشت
باج به شغال دادن-به شخصی پست رشوه دادن

 

خوش بنیه-سالم و قوی

 

آدم دو قازی(شخص بی‌سروپای بی‌ارزش)

از تو چه پنهان(راستش را بخواهی)

تیپا خوردن-رانده شدن

باد در سر داشتن-تکبر و غرور داشتن
آمد کردن(رخ‌دادن واقعه‌ای خجسته)

ریسه رفتن-احتیار از دست دادن و پیچیدن نفس در گلو بر اثر خنده یا تاثر

خاک تو سری کردن-نزدیکی کردن زن با شوهر
سیار غم انگیز و. سوزناک بودن

چس نفس-پر حرف-کسی که حرف های بی سر و ته و ملال آور می زند

به درک واصل شدن-به درک رفتن-برای با نفرت خبر مرگ کسی را دادن بکار می رود

زاغ گرفتن-مسخره کردن-شیشکی بستن

توپ علی گلابی زدن-بلوف زدن-بی پول سر قمار نشستن
بنده زاده-پسر من
 

 

خبرنگار-آن که برای روزنامه-مجله-یا رادیو و تلویزیون کسب خبر می کند

خجالت زده شدن-شرمسار شدن-شرمنده شدن

ابرو پاچه‌بزی-دارای ابروی پهن و پرمو-ابرو قجری

پنج تن آل عبا- پنج تن

ترکیدن دل-از چیزی سخت ترسیدن

پا پی شدن-تعقیب کردن-در صدد تحقیق بر آمدن

دم بازی-چاپلوسی-تملق

دست بردار نبودن-پافشاری کردن-رها نکردن

درویش کردن چشم ها-نادیده انگاشتن-نگاه نکردن

توی روغن بودن نان کسی-رونق داشتن کار و بار کسی

جان به جان آفرین تسلیم کردن-مردن-درگذشتن

پوزه ی کسی را به خاک مالیدن-کسی را شکست دادن

خلاص-تمام شد-مُرد
جاکن شدن-به حرکت در آمدن

پیه چیزی را به تن مالیدن-خود را برای چیزی آماده کردن

حلال کردن-از تقصیر کسی گذشتن-طلبی را به کسی بخشیدن

به حق چیزهای ندیده و نشنیده-پس از شنیدن حرفی یا دیدن چیزی تعجب آور می گویند

چراغ الله-نگا. چراغ

از قلم افتادن(فراموش شدن، مورد بی‌مهری قرار گرفتن)

تخته پاک کن-چیزی که با آن تخته سیاه را در کلاس پاک می کنند

زور گفتن-حرف و خواست خود را به کسی تحمیل کردن

بی در و پیکر-ولنگ و واز-بی حساب و کتاب-بی نظم و قاعده

دو دستی-با هر دو دست

آجیل مشکل‌گشا-آجیلی که برای گشایش کار می‌خرند و بین مردم متدین پخش می‌کنند
ابوطیاره-اتوموبیل کهنه و فرسوده

اوت کردن(بیرون انداختن، بیرون کردن)

رشته فرنگی-ماکارونی

 

 

به هم زدن حال-موجب بالا آوردن شدن

دلگرمی-اطمینان خاطر-امیدواری

از خرس مویی کندن-از مردم خسیس چیزی درآوردن-هرچند ناچیز باشد

جن زدگی-دیوانه شدن-از حال طبیعی خارج شدن

 

پا افتادن-اتفاق افتادن-پیش آمدن

رنگ و رو-آب و رنگ-جلا و درخشندگی

حلال واری-نگا. خلال وار

 

دنیا دیده-آزموده-سرد و گرم چشیده
زیر پای خود را سست دیدن-موقعیت خود را نااستوار دیدن-شغل و سمت خود را در خطر دیدن

 

آفتاب‌زردی-غروب آفتاب

آه در بساط نداشتن-سخت بی‌چیز بودن-بیچاره و بینوا بودن

دالی دالی کردن-خود را مرتب پنهان کردن و سپس نشان دادن

چاشت بندی-صبحانه-غذای اندک
تنگاب آمدن-به جان آمدن

پیاده روی-راه پیودن با پای پیاده

از آب درآوردن-عمل آوردن-انجام دادن

از صدقۀ سرِ(از عنایت و لطفِ)

پیداش شدن- آفتابی شدن-ظاهر شدن

از تک و تا نینداختن خود-از رو نرفتن-جا نزدن-خود را نباختن

خاکشیر-کنایه از خرد و ریز ریز

زمین گیر شدن-ناتوان شدن از پیری یا بیماری
دنبال کردن-تعقیب کردن-اصرار و پافشاری کردن-پی گیری کردن
از شیر گرفتن(به دوره‌ی نوزادی پایان دادن)

پُرتابل-قابل حمل
پول سر راهی-پولی که بزرگ تر ها به هنگام سفر به زیردستان یا کوچک تر ها می دهند

آخِی(صوتی برای تاثر یا شادی)

بکسل کردن-چیزی را به دنبال خود کشیدن و بردن

ریختن توی دست و پا-فراوان یودن-همه جا پیدا شدن

آشنایی به روشنایی انداختن-پس از مدت‌ها تصادفی آشنایی را دیدن
با آب و تاب-با شرح و تفصیل

الیسون و ولیسون(وردی است که برای کسانی که منتظرشان هستند می‌خوانند)

از این رو به آن رو شدن(یکسره دگرگون شدن، به‌کلی تغییر کردن)

پا را توی یک کفش کردن-پافشاری کردن روی عقیده ی خود-لج کردن

تصدق کسی رفتن- تصدق شدن کسی را

خوش انصاف-با انصاف-منصف

بد لعاب-بد گوشت-بد خلق

خرده کاری-کار جزیی

 

به دست و پای کسی افتادن-با التماس تقاضای ترحم کردن-نهایت خاکساری کردن

بار گذاشتن-نهادن ظرف غذا بر اجاق برای پخته شدن
خانه به دوش-بی خانمان-آواره

 

اهل هیچ فرقه‌ای نبودن-به کارها و چیزهایی که ناباب شمرده می‌شوند معتاد نبودن
ذِله آمدن-به ستوه آمدن-خسته و عاجز شدن
جناغ شکستن-شرط بندی کردن با جناغ مرغ

اهل حال(دوستدار تفریح و خوش‌گذرانی)

بسم الله-جمله ای که هنگام آغاز به کاری و یا به هنگام تعجب و حیرت می گویند-بفرمائید ! این گوی و این میدان

آتش زیر پا داشتن-بی‌قرار بودن

خداحافظی کردن-به درود گفتن

رفتن توی بحر چیزی یا کسی-در چیزی یا رفتار کسی دقیق شدن

چینی بند زدن-کاسه دوختن-به هم چسباندن تکه های ظروف شکسته

اُریب(کجکی، یک بر، یک ور)
چیز به هم بافتن-راست و دروغ سر هم کردن

به سر کسی زدن-ناگهان فکری به سر کسی آمدن-عقل خود را از دست دادن

خونی-قاتل-دشمن سخت-مخالف شدید
چس دماغ-پر افاده-پر ادعا

چپو-غارت-تاراج

از دروازه نگذشتن، از سوراخ سوزن گذشتن(حالاتی بی‌ثبات و بسیار متضاد داشتن)
جام زدن-شراب نوشیدن-باده خوردن
توبره ی گدایی-کیسه ی گدایی

از ته ریش گذشتن-فریب دادن

ریش پروفسوری-ریشی که فقط روی چانه یلند شده است

این دست و آن دست کردن(وقت تلف کردن، وقت کشتن، به عقب انداختن)

پر روده-پرچانه-روده دراز
داش-لوطی-مشدی

جیگر-نگا. جگر-خطابی میان دوستان صمیمی به معنی عزیزم-عزیز دلم

جَرّ-کشمکش دعوا

چشمک-ایما و اشاره به چشم
خرده مالک-مالک زمین کشاورزی کوچک

جبهه-میدان جنگ

ابرو تابیدن-گره بر ابرو افکندن
بی قواره-بد شکل

پَر دادن-دل و جرات دادن-مفت و مسلم از دست دادن

روی دایره ریختن-روی داریه ریختن
آفتابه‌آب‌کن(پست ترین نوکر)

دستی-پول نقدی که به عنوان وام کوتاه مدت از کسی می گیرند

 

اکبیری(زشت، بی‌ریخت)

از خر شیطان پایین آمدن(از لجاجت دست برداشتن، از تصمیم نادرستی منصرف شدن)

آتشی-تندخو-زودخشم

خدا-بسیار زیاد-فراوان
خفه شدن-سکوت کردن-کسل شدن از تکرار حرفی
تیغی-چیزی که با کلاه برداری از کسی گرفته باشند

خوش ذوق-خوش سلیقه-خوش مشرب

ژیلت-نیم تنه ی بدون آستین و جلو باز

با خرس توی جوال رفتن-با آدم ناجور همدم و همکار شدن

به کسی رو دست زدن-به کسی حقه زدن-کسی را فریب دادن
زرت کسی قمصور شدن-به وضع بد و خنده داری از پا درآمدن-بیمار شدن-شکست خوردن

تمام کردن-مردن

 
از خوشحالی در پوست نگنجیدن-از شادی سر از پا نشناختن

دَم گرفتن-همنوایی کردن در خواندن و سرود-کنایه از توافق و پشتیبانی
زار و نزار-زرد و ناتوان-بد حال و بیمار
چش شده ؟-او را چه شده است ؟
پیشکی-جلوتر-از پیش-به طور مساعده

آش کشک خاله-کار ناگزیر-تکلیفی که بر عهده‌ی کسی باشد
با دست و پا-آدم زرنگ

 
بازم تو-نسبت به دیگران تو بهتر بودی

ریزه پیزه-کوچک اندام-ریز نقش

زن ِ سفری-زن فاسد و بی عفت

پِت پِت-بالا و پایین رفتن شعله ی چراغ

چشم سفیدی کردن-پر رویی کردن-گوش به حرف ندادن

 

خواب گرد-کسی که در خواب راه می رود

چارواداری-زشت-وقیح-بی ادبانه

پدر در آوردن-سخت انتقام گرفتن-گوشمالی دادن

 

الم‌شنگه-هیاهو-آشوب-جنجال-داد و قال

آی زرشک(آی زکی)

از تو چه پنهان-راستش را بخواهی

بامبول در آوردن-حقه و کلک زدن

التفاتی-داده شده-مرحمتی-اعطا شده

پادرمیانی کردن-میانجی گری کردن

بند انداختن-برچیدن موی چهره ی زنان با نخ تابیده

حاشیه نشین-تهیدستان ساکن در کناره های شهر

به روز کسی افتادن-وضعی مانند وضع کسی پیدا کردن

پینه بستن-سخت شدن پوست کف دست و پا

چهار خانه-شطرنجی-خشت خشتی

تیر و ترقه شدن-سخت خشمگین شدن-ناگهان از جا در رفتن و ناسزا گفتن