فهرست فرهنگ لغت کوچه بازاری فارسی قسمت هشتم

چاچول باز-حقه باز-شیاد

زال و زندگی-وسایل زندگی-اسباب معیشت

پا واکردن-به راه افتادن بچه

آش آلو کردن(خجالت‌زده کردن، کنفت کردن، سکه‌ی یک پول کردن)

چوب شدن-ساکت و بی حرکت شدن-از ترس یا تعجب بر جای ماندن

پف زدن-ورم کردن-بالا آمدن

چهار پادار-کسی که حیوانات باربر دارد و با آن ها کار می کند

دست از پا دراز تر-مایوس شده-ناموفق
این پا آن پا کردن-دودل بودن-وقت تلف کردن

ارباب حجت-اهل منطق

 
خدا گرفته-بدبخت شده-به عذاب خدا گرفتار شده

اَتَر زدن-فال بد زدن
 

حق السکوت-آن چه که یرای پنهان نگه داشتن رازی به کسی می دهند

امروزه روز(این روزها، در این دوره و زمانه)

بلد-راهنما-کسی که راه را می شناسد

انداختن توی هچل-دچار دردسر و ناراحتی کردن

زبان فهم-کسی که مطلب یا سخنی را خوب در می یابد

پست خوردن کسی-با کسی رو به رو شدن

 
از پا ننشستن(سماجت ورزیدن، از کوشش دست نکشیدن)

از روی معده حرف زدن(بدون تعمق و بدون منظور چیزی گفتن)

چروک-چین و شکن

الدنگ-بیکاره-مفتخور-بی‌غیرت

اوت کردن(بیرون انداختن، بیرون کردن)

چقال-مهمل بقال

زیر آب کردن سر کسی-کسی را بی سر و صدا کشتن

از کیسه شدن-هدر شدن-ضرر کردن
زیر گوشی-بالش بسیار کوچک که هنگام خواب زیر گوش می نهند

دستی به سر و صورت کشیدن-خود را مرتب کردن-آرایش کردن

دزد بازار-پر هرج و مرج-جایی که در آن دزدی زیاد می شود-جای بی قانون

داماد-مرد تازه زن گرفته

افسارگسیخته(سرکش)

چوب حرفی-چوب کوچکی که به دست کودکان می دادند تا روی سطر های کتاب بگذارد و آن ها را بخواند

ترتیب اثر دادن-به حساب آوردن-اهمیت دادن

رو دست کسی گذاشتن خرج-کسی را در خرج انداختن
پا سوخته ی کسی شدن-عاشق کسی شدن-زیان بردن به علت دوستی با کسی

انگشت بر چشم نهادن-پذیرفتن-مسلم دانستن

زبان درآوردن-آغاز سخن گفتن کودک

چار چشمی-با دقت و مراقبت کامل

خیر باشد-پس از شنیدن خواب کسی به فال نیک به او می گویند
خز گیر آوردن-نگا. خر گرفتن کسی

چنگول چنگولی-مجعد-حلقه حلقه-پر چین و شکن

در به دری-بی خانمانی-آوارگی

پیسی-بد رفتاری-آزار

آک‌بند(نو واستفاده‌نشده، هنوز از جعبه بیرون‌آورده‌نشده، دست اول)

چهار چشمی-با دقت و مراقبت کامل

پاشنه نخواب-کنایه از مویی که از نیمه ی پشت بریده و سر آن رو به بالا باشد

تعارف کردن-کسی را به گرفتن چیزی خواندن

تو گذاشتن-چیزی را مسکوت گذاشتن-از درون دوختن

بازی در آوردن-بهانه آوردن-دبه در آوردن

دهان به دهان شدن-بحث و مجادله کردن-با پست تر از خود جر و بحث کردن

خوردن چیزی به چیزی-جور بودن چیزی با چیزی

داغ کردن پشت دست-توبه کردن-برای نکردن کاری با خود شرط کردن

 

 

به کوچه ی علی چپ زدن خود-خود را به آن راه زدن-خود را به نادانی

استخوان در گلو داشتن(رنج و سختی کشیدن)

زبان درازی-گستاخی در سخن گفتن-عمل آدم زبان دراز

جد و آباد-آبا و اجداد-پدر و پدر بزرگان

تحفه ی نطنز-چیز نفیس و با ارزش

 
بلا نسبت-دور از جانب شما

دو لُپه خوردن-با خرص و ولع خوردن-لقمه های بزرگ برداشتن

جوشیدن با کسی-با کسی انس و الفت گرفتن-با اخلاق کسی جور درآمدن

ژاندارمری-نهادی که عهده دار حفظ نظم و قانون در بیرون از منطقه های شهری است

خوش آمدگویی-به تازه وارد “خوش آمدی” گفتن-مجازن: تملق و چاپلوسی

بند بودن دست-گرفتار بودن-مشغول به کاری بودن و به کار دیگری نرسیدن

پیمانی-استخدام غیر رسمی

بند انگشت-فاصله ی نوک انگشت تا نخستین خط آن

خوار و حقیر-بی اعتبار-بی ارزش-ناچیز
پس بودن-عقب افتادن از دیگران

رفتن توی نخ چیزی یا کسی-چیزی یا کسی را زیر نظر داشتن و پاییدن

دق دلی-دق دل
تا برداشتن-تا شدن-خم شدن

آب مریم-شیره‌ی انگور-عصمت و طهارت

از جنس چیزی بودن

پر زور بودن سمبه-زیاد بودن فشار

خاله وارسی-فضولی-تحقیق بی مورد

چاق کردن کاری-رو به راه کردن کاری-راه انداختن کاری

دست ِ بالا گرفتن-حدکثر را فرض کردن

آب مریم-شیره‌ی انگور-عصمت و طهارت

راه بردن-بلد بودن-دانستن-اداره کردن-سامان دادن

جیغ و داد-داد و فریاد
زیر پای کسی را درآوردن-زیر پا کشی کردن

بچه انداختن-بچه ی نارس بدنیا آوردن
زحمت دادن-اسباب زحمت شدن-کنایه از شوهر زنی بودن

خرخره ی کسی را جویدن-به شدت از دست کسی عصبانی شدن
باریک-دقیق-حساس
بی غم-بی خیال-لاقید-بی درد

تاخیر بردار-قابل عقب انداختن

چَکه-شوخ و بذله گو

جایی را جارو کردن-همه ی موجودی جایی را با خود بردن
راه انداختن-به حرکت انداختن-به کار کردن واداشتن

از کار در آمدن(آزموده شدن، نتیجه دادن)

بی چشم و رو-ناسپاس-حق ناشناس-ناشکر

چفت و بست-قفل و زنجیر در یا صندوق

دَم کسی را دیدن-رشوه دادن-آجیل دادن

بار شیشه-بار شکستنی-کودک در شکم مادر

خود را از تک و تا نیانداختن-به روی خود نیاوردن-به اشتباه اعتراف نکردن

خوش عیار-خوش ذات-خوش جنس

تنگ دل کسی نشستن-بسیار نزدیک کسی نشستن-از کسی جدا نشدن

پنج زاری-سکه ی پنج ریالی-پنج هزاری

 

روی آب نشستن-سوار قایق یا کشتی شدن

رد شدن-مردود شدن-پذیرفته نشدن

جَر-پیچ و خم راه

پیش کردن گربه-راندن گربه

چپ افتادن با کسی-مخالف شدن با کسی-پیله کردن به کسی

تو جلد کسی رفتن-کسی را برای انجام کاری وسوسه کردن

دستی پز-نانوایی که در خانه نان می پزد

 

خورد دادن-درخیاطی کم کم قسمت اضافی را از بین بردن-به زور به کسی خوراندن

جِز-صدای تماس آب با آتش-صدای تف دادن چیزی در روغن

حال و احوال کردن-سلام و احوال پرسی کردن

چشم و چار کسی را درآوردن-بک کسی کینه ورزیدن
برش-لیاقت-زرنگی-کاردانی

 

این هلو این هم گلو-مثل آب خوردن-انجام این کار بسیار آسان است

دزد حاضر و بز حاضر-می توان همه چیز را دید و داوری کرد

خوش نقش-خوش اقبال-پارچه یا قالی که نقش های زیبا دارد

به هم زدن-قطع رابطه کردن

جود-یهودی-حهود

داد و هوار-داد و فریاد

باد در سر داشتن-تکبر و غرور داشتن
آب حیات(عشق و محبت، دهان معشوق)

پاک-به کلی-یکسره

زیر بار رفتن-قانع شدن-تحمل کردن

تُف به دهن-حیرت زده

 

 

انگشت زدن-انگشت در چیزی فرو بردن-امضاء کردن با اثر انگشت
چشم کردن-چشم زدن
چته ؟-تو را چه می شود ؟

 

 

زُل زُل-نگاه کردن زل زدن

حلقه-واحد چیزهای گرد مانند دو حلقه فیلم-دو حلقه چاه

 

از خجالت کسی در آمدن-محبت کسی را جبران کردن
از ریش کسی دست برداشتن-کسی را به حال خود گذاشتن

دورخیز کردن-دویدن از دور برای پریدن از روی چیزی

 

چَپَری بی-درنگ-به سرعت

پشت نویسی-نوشتن در پشت سند یا حواله برای انتقال آن به دیگری
چوب حرفی-چوب کوچکی که به دست کودکان می دادند تا روی سطر های کتاب بگذارد و آن ها را بخواند

 
حاجی حاجی مکه-دیر به دیر به دیدار کسی رفتن
دلسرد-ناامید-مایوس

خواب و بیداری-در حالت بین بیداری و خواب

تامین آتیه-پیش بینی و اندوخته برای زندگی آینده

از آن نمد کلاهی به کسی رسیدن-بهره بردن از چیزی-نصیب بردن

چکشی جواب دادن-محکم و قاطع پاسخ دادن-تند و برخورنده پاسخ دادن

 

پاره شدن چرت ب-ا امری نامنتظر روبرو شدن-جا خوردن

جان کسی را به لب آوردن-سخت آزار دادن-به کسی انتظار دراز دادن

پول خرد-پول سکه ای

زدن بر سر کسی-به کسی ستم روا داشتن-کسی را تحقیر کردن
باد کردن-به فروش نرفتن-کسی را به کاری سخت برانگیختن

اُزبَک-بی‌ریخت-ژولیده-ازخودراضی

دق مرگ-دق کش

به گوزگوز افتادن-پیر شدن-از خستگی زیاد از پای در آمدن
دنگ دنگ-صدای برخورد دو چیز سخت به هم
چهل منار-تخت جمشید
تیر کشیدن-درد کردن عضوی از بدن

اهل و نا اهل-کس و ناکس-نجیب و نانجیب

داشتن-مشغول بودن
خیابان گرد-بی کاره-ولگرد

بکُش بکُش-دعوا و مرافعه جمعی تا حد کشتن

ته چک-بن چک-بنجاق-بخشی از دسته چک که پس از جداکردن چک باقی می ماند

روی زمین سفت نشاشیدن-به مقاومتی بر نخوردن

پیر هافهافو-سخت پیر-پبری که دندان هایش ریخته است

خیار چنبر-نوعی خیار

ریسک کردن-به کاری خطرناک دست زدن

دراز به دراز-تعبیری برای کسی که مدتی دراز خوابیده است

زور گفتن-حرف و خواست خود را به کسی تحمیل کردن

از دیوار مردم بالا رفتن-دزدی کردن

راهی کردن-روانه کردن-فرستادن

دختر سعدی-دختری که بیش تر در بیرون از خانه و کم تر در خانه است

حیوان-نوعی دشنام به کسی که کاری را از روی بی شعوری کند

حال کردن-لذت بردن

 

از پیش بردن(با موفقیت انجام دادن)

دست خالی برگرداندن-نا امید کردن-پاسخ رد دادن

از بز حرام‌زاده‌تر-سخت‌گریز و حیله‌گر

تاب خوردن-بازی کردن با تاب-پیچ و خم برداشتن

پله خوردن-دارای پله بودن

 

توان هماوردی با کسی را داشتن

بالای چیزی پول دادن-برای چیزی پول خرج کردن
تق و توق-سر و صدای کار یا حرکت

 

دلپخت-پختن مغر چیزی

اداره بازی(پرداختن بیش از حد به تشریفات زاید اداری)

البرز-بلندقامت-دلیر

چروک-چین و شکن

تو ذوق کسی خوردن-از سخن یا رفتاری دمغ شدن

از جا در رفتن(کنترل خود را ناگهان از دست دادن، ناگهان خشمگین شدن)
 

 
اسکلت‌بندی(طرح‌ریزی، زیرسازی)

چشم گود شدن-لاغر شدن

حاضر کردن-از بر کردن-روان کردن

در پوست کسی رفتن-سخت مزاحم کسی شدن-از کسی بد گفتن

 
خبر داغ-خبر بسیار مهم

بله بران-قول و قرارهای پیش از ازدواج در میان خانواده های عروس و داماد

چاله خر کُشی-یکی از گودهای تهران که پناهگاه مردم فقیر و بی نوا بود

زیر کاسه نیم کاسه داشتن-مکر و حیله ای در کار داشتن

پلاسیده-پژمرده-چروکیده
آیه‌ی یاس-آن که بدبینی را به کمال می‌رساند
خودکشی کردن-با رنج فراوان کاری را به پایان بردن

 

دستگیره-وسیله ی باز و بسته کردن در و پنجره-کهنه ای در آشپزخانه برای برداشتن دیگ از روی اجاق

زیر چیزی زدن-حاشا کردن-انکار کردن

اجابت کردن معده(قضای حاجت)

اجاق‌کور-نازا-بی فرزند

خون کردن-قتل کردن-آدم کشتن

حیوان-نوعی دشنام به کسی که کاری را از روی بی شعوری کند

خیسیده-چیزی که آب در آن نفوذ کرده است

بسیار دلواپس و نگران بودن

جملگی-تمامن-سراسر

چاچول زدن-گشت و گذار بی هوده-ول گردی

از روی شکم‌سیری-از سر بی‌مسئولیتی-بدون تعمق
جز زدن-ناله و زاری کردن

باربند-جای نهادن و بستن بار

دردسر دادن-ایجاد مزاحمت کردن-با پر حرفی وقت کسی را گرفتن

خنک شدن دل-آسایش خاطر پس از گرفتن انتقام

دل ترکیدن-ترکیدن شکم بر اثر پر خواری

انگشت‌پیچ-نوعی گز رقیق

بد سابقه-بد پیشینه-دارای گذشته ی بد

پس دادن درس-پاسخ دادن به پرسش های درسی

آفتاب از مغرب درآمدن(روز قیامت، رویدادی شگرف پیش آمدن)
بی دست و پا-بی عرضه-پخمه
جملگی-تمامن-سراسر

دل و دماغ-دل و حوصله

دو رویی-تزویر-عدم صمیمیت

چوب به آستین کسی کردن-به سختی تنبیه کردن-به سزای عمل رساندن
اردک رفتن، غاز آمدن-دست از پا درازتر برگشتن
بی سیرت-بی آبرو

حوصله ی سر خاراندن نداشتن-گرفتاری و کار زیاد داشتن

آمپر کسی بالا رفتن(از کوره در رفتن)

آبجی خاک‌انداز-زن فضول و خبرچین

راستی راستی-حقیقتن-واقعن

خِس خِس-صدای تنفس کسی که نفس تنگی دارد

تک پَر-نوعی حرکت در ورزش باستانی

داغ چیزی را به دل کسی گذاشتن-کسی را از چیزی محروم ساختن و در حسرت آن گذاشتن

اشک تلخ-شراب-اشک عاشق

رفتن به کسی-شبیه بودن به کسی

چاک پشت-اسبی که در کمر خود فرورفتگی دارد و شانه و کفلش برآمده است

خیک آسمان پاره شدن-کنایه از بارش تند و سیل آسا

آقام که شما باشید(خدمت شما عرض کنم)

این هلو این هم گلو(مثل آب خوردن، انجام این کار بسیار آسان است)

دروغ به هم بافتن-سر هم کردن-از خود درآوردن

حمله کردن-یورش بردن

حرف گوش کن-حرف شنو

 

رو افتادن-علنی شدن-آشکار شدن

چُسک-دمپایی-کفش سبک و راحت

بند زدن-به یکدیگر وصل کردن-به هم چسباندن

پریدن خواب از سر کسی-خواب نیامدن-هرچند وقت خواب باشد

 

جزغاله-سوخته-زغال شده

حواس پرت-پریشان حواس-فراموش کار

چاق بودن دماغ کسی-سالم و سرحال بودن

جیر جیر کردن-داد و فریاد عاجزانه کردن برای میانجی طلبی

ارواح شکمت-ارواح بابات

تا-لنگه-همتا

پر و بال-امکان-فرصت

بی نمک-نچسب-لوس-ننر-بد ریخت-بدون ملاحت

رفتن آن جا که عرب نی انداخت-به جای دور و بی بازگشت رفتن-به وضع ناجوری گرفتار شدن

پِندِر-لوازم فرسوده و ناچیز و کم بها

پِر پِری-سخت نازک و باریک و تنگ

 
افتاده-فروتن-متواضع

خوش پنجه-آن که آلات موسیقی را نیکو می نوازد

اصل‌ کاری-مهم‌ترین چیز یا شخص

پشت سر هم-پیاپی متوالی

به کوچه ی علی چپ زدن خود-خود را به آن راه زدن-خود را به نادانی

چار دیواری-خانه

بار انداختن-توقف و اقامت کردن

چوبی رقصیدن-رقصیدن با دوستمال در دو دست

زیر دین رفتن-قرض دار شدن-مدیون شدن

تب خال-جوشی که از شدت تب دور لب پدید آید
از زیر بته عمل آمدن(خانواده و اصل و نسبی نداشتن)

ته نشست-رسوب

بر گرده ی کسی سوار شدن-کسی را زیر فرمان خود آوردن

 

دست نخورده-استفاده نشده-چنان که نهاده باشند

جای کلاه سر آوردن-آن قدر ضعیف کش بودن که که اگر از او کلاه کسی را بخواهند سر او را به درگاه برد

آلا گارسون-اصلاح موی سر زن به سبک موی پسران

پاچه ی کسی را گرفتن-بی جهت و بی مقدمه برکسی آشفتن

زار زار-گریه ی شدید

آل آروادی(زن سخت بی‌حیا و بد‌رفتار)
چار دست و پا رفتن-راه افتادن کودکان که تازه به راه افتاده اند
آواز دهل(چیزی که تنها سخن‌گفتن درباره‌ی آن جالب است، نه خودش = چیزی که از آن سخن زیاد می‌گویند اما واقعیت آنچنانی ندارد)

جاگیر شدن-در جای خود ثابت شدن-قرار گرفتن

فرمان چرخیدن به سمت چپ در آموزش نظامی

چارده معصوم-پیامبر اسلام و دخترش فاطمه و امام علی و یازده امام دیگر شیعیان

چم گرفتن-رونق گرفتن-سر و سامان گرفتن
داریه-حلقه ای چوبی که روی آن پوست کشیده و رامشگران به همراه دیگر سازها می نوازند

باریک شدن-دقت کردن-در بحر چیزی رفتن

 

زُل زدن-خیره نگاه کردن

 

دست کسی را از پشت بستن-از کسی در کاری پیشی جستن

آدم چوبی(بی‌عرضه و دست‌وپاچلفتی)

در بردن-بیرون بردن-گذراندن

 

دستی-به عمد-از روی تعمد

از دماغ کسی در آمدن-شادی و نشاطی را با اندوه و رنج تاوان دادن

 

 

 

چوری-جوجه ی تازه از تخم درآمده

آب شدن(شرمنده شدن، رفتن آبرو، به فروش رفتن کالا)

خانه آباد-عبارتی برای تحسین است

آدم-نوکر

تلپی-برای نشان دادن افتادن بدون مقاومت به کار می رود

پرچ کردن-فرو بردن میخ در چیزی و کوبیدن و پهن کردن سر آن

از کاسه درآمده-بیرون‌زده-ورقلمبیده

خاک اره-ریزه های چوب که پس از اره کردن آن بر زمین می ریزد

 

آش آلو کردن(خجالت‌زده کردن، کنفت کردن، سکه‌ی یک پول کردن)

از سر کسی زیاد بودن(بیش از حد توانایی و ظرفیت کسی بودن)

چشتان بالا-بالا و پایین کردن بچه و قربان صدقه ی او رفتن

 

از خر شیطان پایین آمدن(از لجاجت دست برداشتن، از تصمیم نادرستی منصرف شدن)

ریز ریز-خرد شده-کاملن خرد

پیش خر کردن-پیش از موعد خریدن

رو رفتن-بر زمین افتادن اسب از جلو و بر زانو ها

دَرَنگ-صدای شکستن چیزی یا زدن سیلی

از شیر گرفتن(به دوره‌ی نوزادی پایان دادن)

ابرو آمدن-عشوه ریختن-غمزه کردن
 

بی مناسبت-نابجا-نامربوط

حرف کسی در رو داشتن-دارای نفوذ بودن

حاشیه نشین-تهیدستان ساکن در کناره های شهر

به هدر رفتن-تلف شدن-تباه شدن- از دست رفتن

به صرافت افتادن-به فکر انجام کاری افتادن

دل پَر زدن-بسیار مشتاق بودن

در دست-آماده-حاضر

از پا در آوردن-سخت فرسوده و از کار افتاده کردن

تاب برداشتن-خم شدن-شکم دادن-لوچ شدن چشم
با معرفت-لوطی و جوانمرد-دارای قوه ی تشخیص خوب از بد

انگشت خوردن(افسوس خوردن، پشیمان بودن)

بشکن-صدایی که در حال شادی و پایکوبی از بهم زدن انگشتان در می آورند.

دَمَغ-افسرده-ناراحت-خیت

خانه یکی-صمیمی و یکدل
دستمال سفره-پارچه ای که کنار سفره می نهند تا با آن دست و لب را از غذا پاک کنند
آه از نهاد کسی برآمدن(نهایت تاسف به کسی دست دادن)
استکانی زدن-می‌خوارگی اندکی کردن

ته کیسه دار-کسی که دارای مالی است و در برابر حوادث مادی دوام می آورد

 

رسیدن-مواظبت کردن-مورد لطف قرار دادن

آب پاکی روی دست کسی ریختن-کسی را کاملن ناامید کردن

چای قندپهلو-نگا. چای دیشلمه

پا پیش-گذاشتن پیشقدم شدن-آستین بالا زدن

بازیگوش-شیطان و حرف نشنو-بازی دوست

پرت شدن از جایی-پایین افتادن از جایی

بی فک و فامیل-بی کس و کار

دال به دال-پشت سر هم

چرکوندی-لکه دار کثیف

بزن و بکوب-ساز و آواز و رقص-مجلس بزم
خشک-بدون انعطاف-بی عاطفه-خشن

رفتن با سر-نهایت شوق و اشتیاق برای انجام کاری

چاپچی-دروغ گو-لاف زن

تو هچل افتادن-به دردسر افتادن-دچار مشکل شدن
آفتاب کردن-برای خشک کردن جلو آفتاب گذاشتن

دُم کسی را گرفتن-از کسی پی روی و تقلید کردن-کسی را رها نکردن

دو دستگی-اختلاف عقیده-عدم اتفاق

خرحمال-کسی که فقط کارهای دشوار می کند

از روی معده حرف زدن-بدون تعمق و بدون منظور چیزی گفتن

دلگرمی-اطمینان خاطر-امیدواری

بلوف زدن-لاف زدن-چاخان کردن-توپ خالی زدن

دوما-در ثانی-دیگر آن که-دوم آن که

استخوان در گلو داشتن-رنج و سختی کشیدن

از چشم کسی دیدن(کسی را مسئول چیزی دانستن)

جوشکاری-جوش دادن قطعات فلزی

آدم(نوکر، امردی که بچه‌بازان نزد خود نگاه می‌دارند و مخارجش را می‌پردازند)
آسیاب‌گردان(کسی که به‌خوبی از عهده‌ی کارها بر می‌آید)
حساب بالا آوردن-بدهکار شدن

 

دق مرده-گرفتار شده به بیماری دق-غمگین

به خورد چیزی دادن-نفوذ دادن-وارد کردن

حرف نشنو-خیره سر و یکدنده

خصوصی-مقابل عمومی

 

دماغ سوخته شدن-بور شدن-خجالت زده شدن-ناکام شدن

پینه بستن-سخت شدن پوست کف دست و پا