لیست فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری و عامیانه قسمت 212

بافتنی-جامه ای که با دست بافته شده باشد
چُر-ادرار
آشنایی دادن-خود را معرفی کردن

تو گذاشتن-چیزی را مسکوت گذاشتن-از درون دوختن

بَر و بیابان-دشت و صحرا
اَنَک شدن-تحقیر شدن-خجالت کشیدن
دق دلی-دق دل

از قرار-ظاهرن-آن‌طور که پیدا است

بز گرفتن-جنس ارزان و پر سود گیر آوردن

 

دَم ِ قیچی-بریده ها و ریزه های پارچه

 

 

تک پا راه رفتن-بی سر و صدا راه رفتن-کنایه از چابکی

تو بوق زدن-رازی را فاش کردن

خام سوخته-از درون ناپخته-از بیرون برشته
حیوون-نگا. حیوان

دست بردار-دست بردارنده-ترک کننده

اره دادن و تیشه گرفتن-جنگ و دعوا داشتن

آش آلو کردن(خجالت‌زده کردن، کنفت کردن، سکه‌ی یک پول کردن)
دست پیش گرفتن-پیشدستی کردن-سبقت گرفتن
دیر جوش-آن که دیر الفت و دوستی پیدا می کند
پاشنه نخواب-کنایه از مویی که از نیمه ی پشت بریده و سر آن رو به بالا باشد
پهلو گرفتن کشتی-به ساحل رسیدن و ایستادن کشتی
دختر سعدی-دختری که بیش تر در بیرون از خانه و کم تر در خانه است

پشت نویسی-نوشتن در پشت سند یا حواله برای انتقال آن به دیگری
خُردینه-بچه ی خردسال

در جای خود خشک شدن-مات و مبهوت ماندن

حرف بَری کردن-سخن چینی کردن-خبرچینی کردن

چپو شدن-غارت شدن

خدا و خرما را با هم خواستن-از دو محل سود بردن-دو سره بار کردن

 

 

آدم عوضی-کسی که ظاهرش با باطنش یکی نیست-بدطینت

خوار و خفیف-ذلیل-بدبخت

دهن بین-آن که به گفته ی این و آن عمل می کند

اجل معلق(مرگ ناگهانی)

حقه زدن-فریب دادن

آینه‌ی دق-آینه‌ای که شخص خود را در آن عجیب و غریب می‌بیند – شخص عبوس و بدقدم

تَخم-مهمل تَخم

 

 

پوشالی-بی ارزش- بی مصرف

چشم به روشنایی افتادن-سودی را در جایی گمان کردن و به آن طمع کردن

دود از کله ی کسی برخاستن-سخت شگفت زده شدن-حیرت بسیار کردن

حق کسی بودن-سزاوار و مستحق چیزی بودن
پُخت کردن-پختن

چنگک شدن-چنگ شدن

آش و لاش-به‌کلی متلاشی‌شده-له‌ولورده

آدم بی‌خود(بی‌شخصیت و بی‌معنی)

به کسی نگفتن که بالای چشمت ابروست-به کسی که ساده ترین مطلب را نمی پذیرد یا تحمل نمی کند و زود رنج یا زود خشم است نمی توان چیزی گفت

بنا-قرار

تن نما-نازک و نشان دهنده ی تن

آش پشت پا-آشی که در روز سوم پس از رفتن مسافر بپزند و به فقرا بدهند

چروکیده-چین دار شده-ناصاف

اوضاع احوال(وضع و حال)

دنده چاق کردن-سرعت گرفتن به هنگام رانندگی

ابوطیاره-اتوموبیل کهنه و فرسوده
توان انجام کاری را داشتن

خون راه انداختن-نگا. خون به پا کردن

از دهان مار بیرون آمدن-هیچ کجی در کسی نبودن-راست بودن

خرج و برج-خرج و متعلقات آن

باد توی گلو انداختن- باد به غبغب انداختن

اوستا چسک(فضول و مزاحم، سرخر)

جناغ شکستن-شرط بندی کردن با جناغ مرغ
درجه دار-درجه های نظامی پایین تر از سروان
اسباب‌چینی-دسیسه‌چینی-توطئه‌چینی

دندان گِرد-طمع کار-آزمند-گران فروش

خیلی آب خوردن-گران تمام شدن-هزینه ی سنگین داشتن

 
آن سرش ناپیدا بودن-برای نشان دادن حد کمال و مبالغه به‌کار می‌رود

پشکل-سرگین حیوانات اهلی

آش نذری(آشی که به نیت برآورده شدن دعایی بپزند)

 

بکسل کردن-چیزی را به دنبال خود کشیدن و بردن

ز ِله کردن-به تنگ آوردن-به ستوه آوردن-عاجز کردن

دیر چسب-دیر آشنا

 

تعارف کردن-کسی را به گرفتن چیزی خواندن

دو لا-دو لایه-دو تا-خمیده

زیر گذر-راهی زیرزمینی برای پیاده ها که پیاده رو این سوی خیابان را به آن سو پیوند می دهد
دست و پای خود را جمع کردن-ترسیدن و مواظب گفتار و کردار خود شدن

باردار-آبستن-حامله

از گل نازک‌تر به کسی نگفتن(با کسی سخت مهربان و پرمحبت رفتار کردن)

چادر نماز-چادری که زنان هنگام خواندن نماز بر سر می کنند

چرند گفتن-نگا. چرند بافتن

ریزه میزه-ریزه پیزه

بز خر-کسی که به قصد ارزان خریدن چیزی توی سر جنس می زند

انگشت خوردن-افسوس خوردن-پشیمان بودن

چم گرفتن-رونق گرفتن-سر و سامان گرفتن
این دو کله‌دار-خورشید و ماه

خال مَخال-خال خال

پاشویه-دیواره ی حوض-آبروی کنار حوض

جد و آباد کسی را گفتن-آبا و اجداد کسی را دشنام دادن

آفتاب کسی به زردی رسیدن(به پایان رسیدن دوران زندگی و یا قدرت و نفوذ کسی)

افتادن به گردن کسی-به کسی تحمیل شدن

بند آوردن-متوقف کردن

چَکی-وزن نکرده-یک جا

زار-کوتاه شده ی هزار برای ریال

خانه خراب کردن-بدبخت کردن-بی چیز کردن

حق السکوت-آن چه که یرای پنهان نگه داشتن رازی به کسی می دهند

پاتی کردن-باد دادن خرمن

اسب را گم کردن دنبال نعلش گشتن(اصل را از دست دادن و دنبال فرع گشتن)
رنگ به رنگ شدن-از خجالت یا خشم سرخ و زرد و سفید شدن
از جگر گذشتن(نامردی کردن)

تند و تیز- تند تیز

دست و بال-دور و بر-اطراف

پیشت-آوازی برای راندن گربه

 

رد گم کردن-اثر چیزی یا کاری را از میان بردن-گمراه ساختن-نظر کسی را از چیزی منحرف کردن
خون دماغ شدن-خون از بینی جاری شدن

جامغولک-حقه-حیله

بد خواب شدن-بی خواب شدن-خواب آسوده نکردن

چَپَل-چَپَل کسی که خود را به چیزهای ناشایست آلوده کند-نکبتی

اهل کاری بودن-وارد بودن در کاری

براه-سازگار-اهل سازش-با گذشت

خوش تراش-خوش اندام-خوش قد و بالا

 

آستین بالا زدن-آماده شدن-به کاری برخاستن-پا پیش گذاشتن

دماغ سوخته-خجالت زده-شکست خورده

 

 

حاشیه بندی-گل کاری کردن در باغچه-مرز بندی

دست نماز-وضو
خود را جستن-جست و جو در لباس خود برای یافتن و کشتن حشرات موذی مانند شپش

زیر ابرو برداشتن-آرایش ابرو از طریق برداشتن موهای زاید زیر ابرو

بِبُری-بمیری ! چقدر حرف می زنی !

آمادگی و شوق بسیار برای کاری داشتن

تَخم-مهمل تَخم

حکیم باشی را دراز کردن-مجازات کردن بی گناه

آلبالو گیلاس چیدن(نگاه کردن و ندیدن)

تگری-بسیار خنگ-یخچالی

انگشت کردن-انگشت رساندن

دلال محبت-پا انداز-خانم بیار

آفت-زن عشوه‌گر و فتنه‌انگیز

آتش سوزاندن-شیطنت و شرارت کردن

بِدو بِدو-با شتاب-سریع

آدم نچسب(کسی که جاذبه‌ای ندارد و علاقه دیگران را جلب نمی‌کند)

تزریقات-بخش ویژه ی تزریق آمپول

خبرچینی کردن-سخن چینی کردن-خبر از جایی به جایی بردن-جاسوسی کردن

ریش کسی را در دست داشتن-از کسی نقطه ی ضعف در دست داشتن-از کسی گروی در دست داشتن

آش شله‌قلمکار(بی‌نظم و قاعده)

 

زَوال-مست مست-لول

پرچ کردن-فرو بردن میخ در چیزی و کوبیدن و پهن کردن سر آن
آلاف و الوف(مال و ثروت، جاه و مقام)

باد به غبغب انداختن-تکبر کردن-خودخواهی نشان دادن

پا به زا-حیوان یا انسانی که هنگام زایمانش نزدیک است

تخم دو زرده کردن-کاری بزرگ انجام دادن

بیخ ریش کسی بستن-به زور دادن-تحمیل کردن

چزاندن-ضعیفی را آزار دادن

بالای منبر رفتن پشت سر کسی-از کسی غیبت کردن-پشت سر کسی بد و بیراه گفتن

زاغ و زوغ-فرزندان خردسال-نق-غر و لند

تمام و کمال-کامل-به تمامی

پرچ کردن-فرو بردن میخ در چیزی و کوبیدن و پهن کردن سر آن

تنوری-پخته شده در تنور
جراندن-جر دادن-پاره کردن

در گرفتن-آغاز شدن-گل انداختن و گرم شدن گفت و گو یا منازعه

حضوری-رو در رو

رد زدن-رد پای کسی را گرفتن-نشان به جایی بردن

حاجی-به زیارت مکه رفته-نوعی خطاب عام

از بن ناخن(ذخیره، بندگی، اطاعت)

دست اندر کار شدن-آغاز به کاری کردن

استغفرالله-خدا نکند-خدای نکرده-هرگز

بَده کردن-کسی را بد وانمود کردن-کنفت کردن-از چشم انداختن

تک پا راه رفتن-بی سر و صدا راه رفتن-کنایه از چابکی

از پاشنه در آوردن(به هر گوشه و کنار سر کشیدن)

تخته زدن-پنبه زدن

حبه کردن-دانه دانه کردن

 

حلق آویز-به دار کشیده

دُم در آوردن-گستاخ شدن-پر رو شدن-جرات یافتن

 
جامهر-کیسه ای که مهر نماز را در آن می گذارند.

خاک به دهنم-زبانم لال

چاره ساز-خداوند

چیل-آدم بد بیار

این پهلو آن پهلو شدن(این دنده آن دنده شدن، غلتیدن از پهلویی به پهلوی دیگر)

پا به دو گذاشتن-به سرعت فرار کردن

خط در میان حرف زدن-آرام آرام و شمرده سخن گفتن

آسمان سوراخ شدن(رویداد بزرگ پیش آمدن)

چشم را درویش کردن-جلوی نگاه خود را گرفتن-نگاه نکردن

جُنگ-کتابی که نوشته های گوناگون از نویسندگان گوناگون در آن باشد

الف شدن اسب(هر دو پا بلند کردن اسب)

 

این خط و این نشان-عبارتی تهدیدگونه برای منع کسی از چیزی یا انجام کاری-نگویی که نگفتم.

توپ علی گلابی زدن-بلوف زدن-بی پول سر قمار نشستن

جای سفت-وضعیت سخت

دیر چسب-دیر آشنا

جوش جوانی-جوشی که بر صورت یا کمر جوان ها می زند-جوش غرور

چُس افاده-افاده ی بی جا

پوست خربزه زیر پای کسی انداختن-کسی را به دردسر انداختن

خاکه زغال-ریزه ی زغال

از مرحله پرت بودن(یکسره بی‌اطلاع بودن)

آلا گارسون(اصلاح موی سر زن به سبک موی پسران)

جارچی-کسی که حرف در دهانش بند نمی شود-دهن لق

چشم انداختن-نگاه کردن

حساب کسی با کرام الکاتبین بودن-گرفتار وضعی شدن که فقط خدا می تواند آدم را نجات دهد

زود فهم-کسی که زود چیزی را درک می کند

آفتابِ پس دیوار(شامگاه)

تف مالی-سرسری شستن و اندکی آب زدن-هنگام بوسیدن-آب دهان و لب ها را به صورت کسی زدن

انداختنی-جنس نامرغوب
این دو کله‌دار-خورشید و ماه

به نعل و به میخ زدن-دو جانبه رفتار کردن-نه سیخ بسوزد نه کباب

زیر پاکشی کردن-از زبان کسی حرف کشیدن-کسب اطلاع کردن

از بر بودن-مطلبی را در حافظه داشتن

بی صفت-بی بهره از صفات خوب انسانی

تیپ زدن-شیک و پیک کردن-خود را آراستن
جیب کَن-کسی که کارش اخاذی و تلکه است-کسی که دیگران را می دوشد
از پیش بردن-با موفقیت انجام دادن

خیساندن-در آب فرو بردن-در آب گذاشتن-خیس کردن

چار چنگولی-سفت و محکم-با دست ها و پا ها

چس ناله-آن و ناله ی ساختگی برای جلب توجه

تو آستین بودن-حاضر و آماده بودن-آماده داشتن

به امان خدا رها کردن-اصلا به فکر نبودن-فراموش کردن

راه دادن-باز کردن راه عبور-کنار رفتن از سر راه-اجازه ی ورود دادن-رضایت دادن به عمل جنسی

خود را از تک و تا نیانداختن-به روی خود نیاوردن-به اشتباه اعتراف نکردن

 

در آمدن از جلوی کسی-با کسی مقابله به مثل کردن-در برابر کسی مقاومت کردن

بد ادا-بد اطوار-بد گوشت-کسی که در بهانه جویی افراط می کند و به انجام تشریفات علاقه دارد

به نعل و به میخ زدن-دو جانبه رفتار کردن-نه سیخ بسوزد نه کباب

حلیم روغن خوردن-کنایه از تشنگی بسیار داشتن

دنگ کسی گرفتن-هوس نابه جا کردن برای انجام کاری-تصمیم ناگهانی برای کاری گرفتن

 

تار و تنبور-همه گونه آلات نوازندگی

زیر دم سستی-انحراف اخلاقی

جَر-پیچ و خم راه

خواب دیدن برای کسی-نقشه کشیدن برای استفاده یا کوبیدن کسی
پشتک چار کش-نوعی بازی که کسی خم شده و کسی از پشت بر کمر او می جهد-جفتک چارکش

بار آمدن-تربیت شدن-به روشی عادت کردن

انگشتر پا-چیز بی‌ارزش

خشک کن-دستگاه گرفتن رطوبت و خشک کردن لباس و پارچه

خانه آباد-عبارتی برای تحسین است

بُراق-خشمگین-عصبانی

در آسمان جستن و در زمین یافتن-چیزی یا کسی مورد علاقه را غیر منتظره یافتن و دیدن

پشه زدن-نیش زدن پشه

آن روی کسی بالا آمدن-خشمگین شدن

خانوار-مجموع اعضای یک خانواده

 

باب دهان-موافق سلیقه-مطابق میل-خوشایند

پیش قسط-پرداختِ پیش از آغاز قسط بندی

خانم بازی-معاشرت با زنان هرزه
دَنگ-حیران و آشفته-سرگشته و شیدا

آفتاب از کدام طرف در آمده؟(چه عجب از این طرف‌ها؟!)

زانو بند-پارچه ی کشی حلقه مانند که برای حفاظت زانو در برابر ضربه یا در رفتگی بزر آن می بندند

بی گدار به آب زدن-نسنجیده به کاری اقدام کردن-بی احتیاطی کردن

زهرمار سلطان-ترش رو-اخمو

تشت رسوایی کسی به صدا درآمدن- تشت کسی از بام افتادن

خواب نامه-کتابی که در آن تعبیر خواب ها نوشته شده است
خشک شدن شیر کسی-به کسی که زیاد حرص می خورد و جوش می زند می گویند

بزن بهادر-اهل دعوا و مرافعه-قلچماق-پر زور

اصول دین پرسیدن(سوال‌پیچ کردن)

جار زدن-سر و صدا راه انداختن-همه را با خبر کردن-رازی را بر ملا کردن-فریاد کشیدن

پای چیزی را خوردن-تاوان کاری را پس دادن

چوب کاری کردن-از کسی پذیرایی زیاد کردن-به کسی محبت بسیار کردن-کتک زدن بیش از حد

راسته کردن-حساب گِرد کردن اعداد
رَطب و یا بس گفتن-سخنان درست و نادرست گفتن-آسمان و ریسمان به هم بافتن

دفتر روزنامه-دفتری که در آن ریز همه ی داد و ستدهای روزانه را ثبت می کنند

 
ریز ریز کردن-کاملن خرد و کوچک کردن
دست و پای خود را جمع کردن-ترسیدن و مواظب گفتار و کردار خود شدن

حرف شنوی-سر به راهی-تبعیت-نصیحت پذیری

ریسه شدن-پشت سر هم قرار گرفتن-به دنبال هم به جایی رفتن

دخالت کردن-در آمدن در کاری

 

خواهی نخواهی-نگا. خواه و ناخواه

چرکمرد شدن-آن قدر چرک که با شستن هم چرک نرود
 

 
تیر گذاشتن و تفنگ برداشتن-نهایت عصبانیت-بد و بیراه گفتن

 

از این حرف‌ها-مطالبی از آن‌گونه که پیش از این گفته شد

چشم به دهان کسی دوختن-مطیع محض کسی بودن

بالا انداختن-نوشیدن مشروبات الکلی

دل قرصی-اطمینان

چسبیدن-لذت دادن

دق مرگ-دق کش
بی بته-بی اصل و نصب-بی پدر و مادر

 

پلاسیده-پژمرده-چروکیده

برهوت-غیر مسکونی-خشک و بی انتها

 

 

دل کسی را خون کردن-کسی را سخت رنجاندن
جِر خوردن-پاره شدن

چار چنگولی-سفت و محکم-با دست ها و پا ها

خمیازه کشیدن-دهن دره کردن

پته بستن-سد بستن در جوی های شیب دار

جان کُردی-سخت گیری-مقاومت

پشم ریختن-از میان رفتن توانایی و مقام

چُس بی طهارت-آدم حقیری که پایش را از گلیمش بیرون می گذارد

اخت بودن(سازگار و هماهنگ بودن، مانوس بودن)
تو آستین بودن-حاضر و آماده بودن-آماده داشتن
تو هفت آسمان یک ستاره نداشتن-در نهایت فقر و تنگدستی بودن

اما(اشکال‌تراشی، ایجاد شبهه)

پس انداختن-جمع کردن پول-بچه به دنیا آوردن-به عقب انداختن

پرت کردن-چیزی را با شدت دور انداختن

پاورچین-آرام و بی صدا راه رفتن

 

زود باش !-شتاب کن! عجله کن!
الدرم بلدرم کردن-بد و بیراه گفتن-ناسزا گفتن

زحمت دادن به خود-خود را به زحمت انداختن

خنزرپنزری-کسی که چیزهای خرده ریزه و کم بها می فروشد

دست به کار شدن-آغاز به کار کردن

به پیر و پیغمبر قسم خوردن-سوگند بسیار یاد کردن

خیر ندیده-نفرینی است به معنی امیدوارم خیر نبیند

روی دست کسی بلند شدن-کاری را به تر از کسی انجام دادن

زندگی سگی-زندگی سخت و جان فرسا

روی خود کشیدن-رو کشیدن

الواتی کردن(عیاشی و هرزگی کردن)

پا بر جا-ثابت قدم-استوار

دور از شما ب-لانسبت

رکابی-دارای رکاب-پیاده ای که به دنبال سواری بدود

خونی-قاتل-دشمن سخت-مخالف شدید

دور از شما ب-لانسبت

باردار-آبستن-حامله
دل داشتن-جرات داشتن-دلیر بودن

از دندۀ چپ پا شدن-سخت عبوس و کم‌حوصله بودن

آدم ثانی(حضرت نوح)

خُلق تنگ-عصبانی-خشمگین

از دیوار مردم بالا رفتن(دزدی کردن)

چار دست و پا رفتن-راه افتادن کودکان که تازه به راه افتاده اند

جیش-ادرار در زبان کودکان

زنده دل-آدم با شور و حرارت-پرنشاط

پادویی کردن-فرمان برداری از استادان در مورد کارهای سرپایی-فراهم آوردن مقدمات

تاپاله-سرگین خشگ شده ی گاو برای سوختن

چراغ موشی-هر چراغی که به کمک حلبی یا چیزی مانند شیشه ی مربا به عنوان مخزن نفت و یک فتیله درست شود

از زبان افتادن-لال شدن

 
 

دست کسی را خواندن-یه اندیشه و نقاط ضعف کسی پی بردن
زبان درآوردن-آغاز سخن گفتن کودک

بیلاخ نشان دادن-حرف طرف را باور نکردن-شیشکی بستن

اطفال باغ(گل‌های تازه)

آدم بگو بخند-شیرین‌زبان و بذله‌گو

بلبشو-هرج و مرج-شلوغی

خبرنگار-آن که برای روزنامه-مجله-یا رادیو و تلویزیون کسب خبر می کند

زبان مادر شوهر-نوعی گیاه خار داراز تیره ی کاکتوس

دو پشته سوار شدن-دو نفری بر ستور یا وسیله ی نقلیه سوار شدن

امان کسی را بریدن(کسی را درمانده و بیچاره کردن)

ددری-کسی که همیشه می خواهد بیرون برود-زن بدکاره